Pituitary stalk interruption syndrome (PSIS)

Hipofiz Sapı Kesilme Sendromu

 

Hastalığın Diğer İsimleri: Ektopik nörofizyoloji, PSIS

 

 

Genel Bilgi

 

PSIS doğuştan meydana gelen bir hipofiz sapı rahatsızlığıdır. Çok ince veya kesintiye uğramış hipofiz sapı, hipofizin bulunduğu yerin normalden farklı olması veya ön (posterior) hipofizin hiç olmaması, arka (anterior) hipofizin normalden küçük olması ya da olmaması gibi sebeplerle kalıcı olarak büyüme hormonu  bozukluklarına yol açmaktadır.

Yeni doğanlardaki işaret ve semptomları : düşük kan şekeri (hypoglycemia),  sarılık, üreme organlarında (testis, penis,skrotal kese) doğuştan görülen anormallikler gibi. Çocukluktan sonra kısa boy, nöbetler, düşük damar basıncı (düşük arteriyel basınç, hipotansiyon) ve / veya zihinsel gecikme de görülebilir. Sadece bazı hastalara özgü olarak; sebebi bilinmemekle birlikte görme bozuklukları (septooptik displazi) ve kemik iliği yetmezliği (Fanconi anemia) de semptomlar arasında yer alabilir. HESX1, LHX4, OTX2, SOX3, ve PROKR2 isimli genlerde nadir olarak görülen mutasyonlar da ırsi sebeple hasta olan kişilerde görülebilir. Aynı zamanda MRI görüntüleri ile gözlemlenen, hastalığa özgü karakteristik  bulgularla teşhis ve tanı süreci sağlamlaştırılır. Tedavi ise, hormon tedavisi ve doğumdan itibaren müdahaleye başlanarak özellikle hormon ve hormon dengesi bozukluğunun ve zihinsel geriliğin engellenmesi ile mümkündür[1]

 

Sonuç olarak PSIS, hipofiz yetmezliğinin çok da nadir olmayan bir sebebini oluşturmaktadır. Ancak yeteri kadar tanınmadığından genellikle hastalar idiyopatik BH eksikliği veya hipofiz yetmezliği tanısı almakta çoğu zaman da tanı gecikmesine neden olmaktadır. Bu tür olgularda PSIS tanısının göz önünde bulundurulması ile özellikle çoklu hormon eksikliğinin etyopatogenezi aydınlatılabilir. Böylece ailelerin doğru bilgilendirilmesi ve hasta takiplerinin daha doğru yapılması sağlanabilir[2]

 

 

Belirti ve Semptomlar

Aşağıdaki tabloda hastaların sahip olabileceği olası semptomlar gösterilmektedir. Çoğu hastalıkta olduğu gibi bunda da semptomlar (belirtiler) hastaya göre çeşitlilik göstermektedir.[3](Tablo 2)

 

 

  Tıbbi Terim Diğer İsimler Daha fazla bilgi için:

HPO ID
Hastaların 100% ‘ünün sahip olduğu belirtiler Ektopik (dış) arka hipofiz   0011755
Hastaların 80%-99%’unun sahip olduğu belirtiler Gelişim geriliği  Vücut ağırlığında anomalite 0001508
Hastaların 80%-99%’unun sahip olduğu belirtiler Boy kısalığı

 

 Boy uzunluğunda anomalite 0004322
Hastaların 30%-79%’unun sahip olduğu belirtiler Geç ergenlik Gecikmiş ergenlik gelişimi 0000823
Hastaların 30%-79%’unun sahip olduğu belirtiler Hipoglisemi Düşük kan şekeri 0001943

Tablo2

 

 

Genetik Değişiklikler/Etken Faktörler

 

Hastalığın tam sebebi henüz açıklanamamıştır. HESX1 (3p21.2-p21.1) geninin transkripsiyon faktörlerindeki mutasyon hem PSIS hastalarında hem PSIS bağlantılı görme bozukluklarında (septooptic dysplasia) gözlemlendi. LHX4 (1q25) genindeki mutasyon da PSIS’ye yol açmaktadır. Bunlarla beraber, olguların çoğunda herhangi bir genetik neden bulunmamakla birlikte, ailesel sebeplerin varlığı ve PSIS’nin özellikle gözlerin konjenital anomalileri ve mikrofallus durumu  ile birlikteliği, bir antenatal (doğum öncesi) kaynaklı olduğunu düşündürmektedir.[4]

 

 

Ek olarak[5];

 

  • Ektopik nörohipofiz, infundibulumda (hipofiz sapı) distal (uç taraf) olarak yer değiştiren bir arka hipofiz bezi anomalsidir.• Tanı, genellikle sagital düzlemde en iyi görülen parlak T1 ağırlıklı (T1-weighted) bir görüntü gösteren manyetik rezonans görüntüleme ile yapılır.• Ektopik nörohipofizin, sadece MRI ile tesadüfi bir bulgu olduğu düşünülebilir ancak periventriküler nodüler heterotopia, perisilvian sendromu, holoprozensefali ve septo-optik hipofiz displazisi gibi çeşitli serebral malformasyonlarla (beyin ile ilgili bozukluklar) ilişkilidir.• Klinik gözlem, çoğunlukla diyabet insipidustan ziyade büyüme hormonu eksikliği (adenohipofizyal kaynaklı) veya panhipopitüitarizm ile ilişkili endokrinolojiktir.

    • Bazı durumlarda renal anomaliler (böbrek ile ilgili bozukluklar) ile ilişkili olabilir.

    • Köken, erken fetal yaşamda (anne karnında), yani genetik olarak belirlenmiş bir konjenital anomalide gelişir.

    • Çoklu genetik mutasyonlar (genetik bozunum) veya delesyonlar (gen silinmesi) ve nadiren kromozomatiler (kromozom bozuklukları) ektopik nörohipofiz ile ilişkili olarak tanımlanır, bu nedenle bu durum bir sendrom olarak kabul edilmelidir.

 

 

Genetik Görülme Sıklığı

 

Hipofiz sapı kesilme sendromu (PSIS), tahmini insidansı (görülme sıklığı) 0.5 / 1.000.000 olan nadir bir hastalıktır.[6]

 

 

Ailesel form

 

Ailesel formun riski% 5’ten az veya eşittir.[7]

 

 

Kalıtım Paterni/Deseni

 

Çeşitli formlarından; otozomal baskın, otozomal çekinik, kalıtsal değil.[8]

 

 

Teşhis Yöntemleri ve Tedaviler

 

Klinik bulgulardan ve stimülasyon testinden yola çıkarak konulan teşhislerde düşük büyüme hormonu (GH) pikine ve düşük insülin bağlı büyüme faktörlerine dayanarak hastalıktan şüphelenilebilir. Kalıcı GH bozuklukları ise kesin tanı konulmasında etkendir. GH bozukluklarının bağımsız mı yoksa arka hipofiz bezi bozuklukları ile bağlantılı mı olduğunu (PSIS hastalarında %70 olarak görülen durumdur) test etmek gereklidir. MRI ölçümlerinden PSIS tanısı konulduğu takdirde başka olası tanı yoktur.[9]

 

Tedavi eksik hormonların; özellikle GH, tiroksin, hidrokortizon ve puberte, seks steroidlerinin yenilenmesine dayanır. Hipoglisemi (düşük kan şekeri) ve ikincil adrenal yetmezliği ve bunlarla ilişkili serebral (beyinle ilgili) ve vital (hayati) riskleri önlemek için, doğumda PSIS tanısı koymak önemlidir. Zamanında teşhis ve tedavi ile prognozu iyidir.

 

Tanı ve tedavide gecikme, hipoglisemi ve / veya kortizol eksikliğine bağlı hipotansiyon ve / veya tiroid eksikliğine bağlı zihinsel gerilikten dolayı nöbetlere neden olabilir. Bu risklerin bir sonucu olarak, PSIS hastalarında mortalite (ölüm) ve morbidite, genel olarak 2 yaşından önce hastalığı ortaya çıkan hastalarda daha yüksektir.[10]

 

 

Hastalıkla İlişkili Genler[11]

 

  • Hücre yapışması ile ilişkili, onkogen düzenlenmiş – CDON
    · G protein-bağlı reseptör 161 – GPR161
    · HESX homeobox 1 – HESX1
    · LIM homeobox 4 – LHX4
    · Prokinetikin reseptörü 2 – PROKR2
    · Kavşak kılavuz reseptörü 1 – ROBO1
    · WD tekrarlama alanı 11 – WDR11

 

Ayrıca ; PIT1, PROP1, LHX3/, OTX2, TGIF [12]

 

 

Şekil 1. Manyetik rezonans görüntülemede hipofiz sapı kesilme sendromunun tipik özellikleri. (A) Ektopik arka hipofiz ile birlikte ince hipofiz bezi (27). (B) Hipofiz sapının yokluğu (7,28). (C) İnce hipofiz sapı (29,34).
Detaylı resim için : https://www.researchgate.net/publication/266086657_Pituitary_stalk_interruption_syndrome_Case_report_of_three_cases_with_review_of_literature

 

 

KAYNAK: orphanet

 

 

[1] https://rarediseases.info.nih.gov/diseases/13209/pituitary-stalk-interruption-syndrome

[2] http://www.turkiyeklinikleri.com/article/tr-hipofiz-sapi-kesilme-sendromu-uc-olgu-sunumu-68886.html

[3] https://rarediseases.info.nih.gov/diseases/13209/pituitary-stalk-interruption-syndrome

[4] https://www.orpha.net/consor/cgi-bin/OC_Exp.php?lng=EN&Expert=95496

[5] http://www.medlink.com/article/ectopic_neurohypophysis

[6] https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/21397059

[7] https://www.orpha.net/consor/cgi-bin/OC_Exp.php?lng=EN&Expert=95496

[8] https://www.ncbi.nlm.nih.gov/medgen/797683

[9] https://www.orpha.net/consor/cgi-bin/OC_Exp.php?lng=EN&Expert=95496

[10]https://www.orpha.net/consor/cgi-bin/OC_Exp.php?lng=EN&Expert=95496

[11]https://www.orpha.net/consor/cgi-bin/Disease_Genes_Simple.php?lng=EN&LnkId=12620&Typ=Pat&diseaseType=Gen&from=rightMenu

[12] https://www.researchgate.net/publication/311421093_Pituitary_Stalk_Interruption_Syndrome_From_Clinical_Findings_to_Pathogenesis