KONİ DİSTROFİSİ
Genel Bilgi
Koni distrofisi, retinanın koni hücrelerini etkileyen bir grup nadir göz hastalığını tanımlamak için kullanılan genel bir terimdir. Koni distrofisi tanımı, kalıtımla ilgili olan kon disfonksiyonlarını ifade eder. Koni işlev bozukluğu kalıtsal nitelikte olan bir grup fotoreseptör distrofilerinden oluşmaktadır. Retina distrofileri geri dönüşümü olmayan fotoreseptör hasarı ile giden, kalıtsal ve genetiği karmaşık bir grup hastalıktan oluşmaktadır.Koni distrofisi değişken bir şekilde ileriye bakarken azalan görsel netliği (keskinliği), renkleri görme kabiliyetini ve ışığa karşı duyarlılığı (fotofobi) içeren çeşitli semptomlara neden olabilir.
Koni distrofisi iki geniş gruba ayrılabilir – durağan ve ilerici. Sabit konide distrofi semptomları sabit kalma eğilimindedir ve genellikle doğumda veya erken çocuklukta görülür. İlerici konide distrofi semptomları yavaş yavaş zamanla kötüleşir. Koni distrofisinin birkaç farklı şekli vardır. Koni distrofisinin başlangıç yaşı, progresyonu ve şiddeti, aynı koni distrofisine sahip kişiler arasında bile bir kişiden diğerine büyük farklılıklar gösterebilir. Bazı koni distrofi formları kalıtsaldır; diğer formların görünürde bir neden olmadan (sporadik olarak) kendiliğinden ortaya çıktığı görülmektedir.
Retinanın özellikle makulanın, son derece karmaşık bir yapısı vardır ve fonksiyonları çok sayıda gen tarafından kodlanmaktadır. Herediter retina distrofilerinde (HRD) genlerdeki çeşitli bozukluklara göre farklı tutulumlar görülebilmekte ve aynı ailenin farklı bireylerinde değişik klinik tabloların ortaya çıkabilmesine neden olabilmektedir. Koni distrofisinin çeşitli formlarını tarif etmek için çeşitli ve kafa karıştırıcı isimler kullanılmıştır.
Koni distrofileri grubu içerisinde aşağıdaki hastalıklar yer almaktadır.
- Koni reseptörlerinin konjenital yokluğu:
Rod monokromatizmi (Otozomal Resesif-OR)
Koni monokromatizmi (X’e bağlı resesif-X-LR, OR - Konjenital olmayan progresif kon
distrofileri
Herediter (OR, Otozomal dominant-OD, X-LR)
Kalıtım Özellikleri
Birçok koni distrofi vakası, tanımlanabilir bir neden olmadan (sporadik olarak) rastgele ortaya çıkar. Bazı formlar, otozomal dominant, otozomal resesif veya X’e bağlı resesif bir özellik olarak kalıtılır. Kalıtsal koni distrofi formları koni distrofisine bağlı olan birkaç farklı genden birindeki mutasyonlardan kaynaklanmaktadır. Bu genler, belirli proteinleri, özellikle de koni hücrelerinin gelişiminde, fonksiyonunda veya genel sağlığında yaşamsal rol oynayan proteinleri yapmak için talimatlar içerir.Koni distrofisine neden olan kesin mekanizmalar tam olarak anlaşılmamıştır.
Koni distrofisinde mutasyona uğramış genler, otozomal dominant, otozomal resesif veya X’e bağlı resesif özellik olarak kalıtsal olabilir. Genetik hastalıklar, baba ve anneden alınan kromozomlar üzerindeki belirli bir özellik için genlerin kombinasyonu ile belirlenir.
Hakim genetik bozukluklar, hastalığın ortaya çıkması için anormal bir genin sadece bir kopyasının gerekli olduğu durumlarda ortaya çıkar. Anormal gen, her iki ebeveynden kalıtsal olabilir veya etkilenen bireyde yeni bir mutasyonun (gen değişimi) sonucu olabilir. Anormal genin etkilenen ebeveynden yavrulara geçme riski, ortaya çıkan çocuğun cinsiyeti ne olursa olsun her hamilelik için yüzde 50’dir.
X’e bağlı resesif genetik bozukluklar, X kromozomunda anormal bir genin neden olduğu durumlardır. Dişilerde iki X kromozomu vardır, ancak X kromozomlarından biri “kapanır” ve bu kromozomdaki tüm genler inaktive olur. X kromozomlarından birinde bir hastalık geni bulunan dişiler bu hastalığın taşıyıcılarıdır. Taşıyıcı dişiler genellikle bozukluğun semptomlarını göstermezler çünkü genellikle “kapalı” olan anormal genli X kromozomudur. Bir erkekte bir X kromozomu vardır ve eğer bir hastalık geni içeren bir X kromozomunu miras alırsa, hastalığı geliştirir. X’e bağlı bozuklukları olan erkekler, hastalık genini taşıyıcı olacak tüm kızlarına geçirir. Bir erkek, X’e bağlı bir geni oğullarına geçiremez, çünkü erkekler X kromozomu yerine Y kromozomunu erkek yavrulara her zaman geçirir. X’e bağlı bir hastalığın dişi taşıyıcıları, her hamilelikte kendileri gibi taşıyıcı bir kıza sahip olma şansı, yüzde 25’i taşıyıcı olmayan bir kıza sahip olma şansı, yüzde 25’i hastalıktan etkilenen bir çocuğa sahip olma şansı ve Etkilenmemiş bir oğlun olması için yüzde 25 şans.
Daha az sıklıkla, koni distrofisi otozomal resesif bir özellik olarak kalıtsal olabilir. Resesif genetik bozukluklar, bir birey her bir ebeveynden aynı özellik için aynı anormal geni aldığında ortaya çıkar. Bir birey hastalık için bir normal gen ve bir gen alırsa, kişi hastalık için taşıyıcı olacaktır, ancak genellikle semptom göstermez. İki taşıyıcı ebeveynin hem kusurlu geni geçmesi hem de etkilenen bir çocuğa sahip olma riski her hamilelikte yüzde 25’tir. Ebeveynler gibi taşıyıcı bir çocuk sahibi olma riski her hamilelikte yüzde 50’dir. Bir çocuğun her iki ebeveynden normal gen alma ve bu özellik için genetik olarak normal olma şansı yüzde 25’tir. Risk erkeklerde ve kadınlarda aynıdır.
Nonsendromik CRD’ler genetik olarak heterojendir (28 gen tanımlanmıştır). En yaygın dört mutasyona uğramış dört gen, otozomal resesif CRD’lerin% 30’u ila 60’ından sorumlu olan ABCA4 (1p22.1) ve bildirilen birçok otozomal dominant CRD vakasından sorumlu olan GUCY2D (17p13.1) ve CRX (19q13.33) ve X’e bağlı CRD’lerden sorumlu olan ve RPGR (Xp11.4)’dir
Kalıtım: Otozomal dominant, Otozomal resesif, X’e bağlı resesif
Başlangıç Yaşı: Ergenlik, yetişkinlik, çocukluk
Görülme Sıklığı
Konik distrofi, erkekleri ve dişileri, sporadik olarak ortaya çıktığında veya otozomal dominant veya resesif bir özellik olarak kalıtsal olarak eşit sayıda etkiler. X’e bağlı resesif konik distrofi formu sadece erkekleri tamamen etkiler, ancak bazı dişilerde hastalığın hafif belirtileri olabilir. Koni distrofisinin kesin görülme sıklığı bilinmemektedir ve tahminler tıbbi literatürde farklılık gösterme eğilimindedir.Çoğu kaynak, insidansı genel popülasyondaki 30.000 kişide yaklaşık 1 olarak tahmin etmektedir. Koni distrofisi genellikle erken bebeklik döneminde veya çocukluk döneminde veya erken yetişkinlikte bulunur. Ancak, bozukluğun yaşlı yetişkinler de dahil olmak üzere her yaştaki bireylerde geliştiği bildirilmiştir.
Görme prognozu değişkendir, çoğu durumda 40 yaşından önce körlüğe yol açan erken merkezi görme kaybı ve progresif görsel işlev bozukluğu vardır.
Prevalans: 1-9 / 100 000
Tanı ve Tedavi
Konik distrofi tanısı, karakteristik semptomların tanımlanması, ayrıntılı hasta öyküsü, ayrıntılı klinik değerlendirme ve tanı testi standart bir elektroretinogramdır. Görme keskinliğini, rengi algılama yeteneğini ve bir kişinin görüş alanını ölçen normal oftalmolojik muayeneler tanı konmasına yardımcı olmak için kullanılır.
Ayırıcı tanı, diğer kalıtsal koni bozukluklarını (akromatopsi ve akraba koni disfonksiyon sendromları, koni distrofisi ve Stargardt hastalığı dahil) ve aynı zamanda fotoreseptör tutulumunun sekansı (koni fotoreseptörleri çubuk fotoreseptörleri tarafından takip edilir) ile ayırt edilen çubuk-koni distrofisini, ayrıca asretinit pigmentoza olarak bilinir içerir.
Bir ERG sırasında, göze özel bir kontakt lens elektrotu yerleştirmeden önce gözü uyuşturmak için göz damlaları kullanılır. Hasta daha sonra retinayı uyarmak için yanıp sönen ışıkları izler. Doktorlar daha sonra koni ve çubuk hücreler tarafından üretilen elektrik sinyallerini ölçebilir. Zayıf veya zayıf bir koni hücresi sinyali, koni distrofisini gösterir. ERG testi iki kez yapılır – bir kez aydınlık bir odada ve bir kere karanlık bir odada. Test koni ve çubuk hücrelerinin düzgün çalışıp çalışmadığını belirleyebilir.
Koni distrofisinin tedavisi yoktur. Tedavi, her bir bireyde belirgin olan spesifik semptomlara yöneliktir. Tedavi, aydınlık ortamlarda renkli merceklerin veya karanlık güneş gözlüklerinin kullanılmasını ve okuma ve benzeri etkinliklerde yardımcı olması için büyüteçlerin kullanılmasını içerebilir.
Genetik danışma, etkilenen bireyler ve aileleri için faydalı olabilir. Diğer tedavi semptomatik ve destekleyicidir.
Referanslar
- DERS KİTAPLARI
Heckenlively, John R. Koni Distrofileri ve Dejenerasyonları. In: Vizyonun Klinik Elektrofizyolojisi, JR Heckenlively ve GB Arden editörlerinin İlkeleri ve Uygulaması.2006 MIT Press, Cambridge, MA. pp. 795-802
Ho AC, Kahverengi GC, McNamara JA. Ed. Retina: Renk Atlası ve Klinik Oftalmolojinin Konusu. McGraw-Hill Şirketler, Inc Columbus, OH. 2003: 146-147.
Tasman W, Jaeger EA, ed. Klinik Oftalmoloji Atlası, 2. baskı. Lippincott, Williams ve Wilkins. Philadelphia; 2001: 173-174.
Kanski JJ. Ed. Klinik Oftalmoloji, 4. baskı; Woburn, MA: Butterworth-Heineman.1999: 443-44.
- DERGİ YAZILARI
Kohl S. Kalıtsal koni ve koni-çubuk distrofilerinin genetik nedenleri.Ophthalmologe. 2009; 106: 109-115.
Holopigian K, Greenstein VC, Seiple W, Hood DC, Carr RE. Konik distrofisi olan hastalarda, çubuk ve koni fotoreseptör fonksiyonu. Yatırım Oftalmol Vis Sci. 2004; 45: 275-281.
Michaelides M, Aligianis IR, Ainsworth JR, vd. CNGB3’te mutasyonla ilişkili progresif koni distrofisi. Yatırım Oftalmol Vis Sci. 2004; 45: 1975-1982.
Michaelides M, Hunt DM, Moore AT. Koni fonksiyon bozukluğu sendromları. Br J Oftalmol. 2004; 88: 291-297.
Simunovic milletvekili, Moore AT. Koni distrofileri. Göz (Lond). 1998; 12: 553-565.
- İNTERNETTEN
Openshaw A, Branham K, Heckenlively J. Koni Distrofisini Anlamak. Michigan üniversitesi. Kellogg Göz Merkezi. Şubat 2008. Erişim tarihi: http://www.kellogg.umich.edu/patientcare/conditions/Understand-Cone-Dystrophy.pdf Erişim tarihi: 20 Aralık 2009.
RetNet: Kalıtsal retina hastalıklarının özeti, referanslarla birlikte.
Hamel C. Koni çubuk distrofileri. Orphanet ansiklopedisi, Kasım 2004. Erişim: http://www.orpha.net/data/patho/GB/uk-cone-rod-dystrophies.pdf Erişim tarihi: 24 Eylül 2019.