HUNTER SENDROMU
Diğer İsimleri
- null
- I2S eksikliği
- İduronat 2-sülfataz eksikliği
- MPS II (mukopolisakkaridoz ipucu II)
Genel Bilgi
MPS 2 diğer adıyla hunter sendromu vücudun birçok farklı bölümünü etkileyen ve neredeyse sadece erkeklerde görülen çok nadir genetik bir hastalıktır. Vücudu gittikçe zayıflatır. Buna rağmen ilerlemesi bireyler arasında farklılık gösterir. Bu hastalığa eksik veya hatalı işlenen bir enzim neden olur. Vücutta yeterli miktarda iduronate 2-sulfatase adlı enzim bulunmaz. Bu enzimin görevi bazı kompleks molekülleri parçalamaktır ve eksikliğinde bu moleküller zararlı maddeler meydana getirir. Sonuç olarak bu zararlı maddelerin yüksek miktarda üretimi dış görünüşü, zihinsel gelişimi, organ fonksiyonlarını ve fiziksel aktiviteleri etkileyen kalıcı ve ilerleyen hasarlara neden olur.
Semptomlar
2 yaş öncesi bebeklerde herhangi bir belirti görülmez. 2-4 yaş arasında hastalarda dudak kalınlaşması, yuvarlak çene yapısı, geniş bir burun ve büyümüş bir dil görülür. Ayrıca boğuk bir sese neden olan ses tellerinde uzama meydana gelir. Üst solunum yolu enfeksiyonlarına ve uyku esnasında kısa duraklamalar (uyku apnesi) meydana gelir. Hastalık ilerledikçe hasta bireyler solunum yolunu açık tutabilmek için medikal desteğe gereksinim duyarlar.
Birçok diğer organ ve doku da etkilenir. Hasta bireylerde genellikle büyük bir kafa (makrosefali), beyin sıvında artış (hidrosefali), karaciğer ve dalakta büyüme (hepatosplenomegali) görülür. Genelde esnek olmayan kalın bir deriye sahiptirler. Bazı bireylerde deride çakıltaşı görünümlü karakteristik beyazlıklar oluşur. Boyunda spinal kanalın daralması sonucu omurilikte baskı ve hasar meydana gelir.
Hafif ve şiddetli olmak üzere iki tiptir. Şiddetli tipte bireylerde zihinsel gelişimde ciddi bir yavaşlama ve hastalığın seyrinde hızlanma durumu vardır. 6-8li yaşlarda bireyler fonksiyonal becerilerini kaybetmeye başlarlar. Bu bireylerde yaşam süresi 10-20 yıldır. Hafif seyreden MPS2 de bireylerin yaşam süresi kısadır ancak bu bireyler tipik olarak yetişkinliğe kadar yaşarlar. Buna rağmen zeka gelişiminde herhangi bir gerilik görülmez. Her iki hastalık tipi için de kalp ve solunum rahatsızlıkları başlıca ölüm nedenleridir.
Görülme Sıklığı
MPS2 her 100.000 ila 170.000 erkekten birinde görülür.
Nedenleri
IDS genindeki mutasyonlar MPS2 hastalığına neden olur. IDS geni glycosaminoglycans (GAGs) olarak adlandırılan büyük şeker moleküllerinin parçalanmasından sorumlu olan I2S adlı enzimin üretimini sağlar. GAGların orijinal ismi mukopolisakkarittir ve hastalığın ismi de burdan gelir. IDS genindeki mutasyonlar I2S enziminin aktivitesini düşürür veya tamamen engeller. Bu enzimin eksikliği hücrelerde -özellikle de lizozomlarda- GAGların birikmesine neden olur. Lizozomlar farklı tip molekülleri parçalayan ve geri dönüştüren hücre elemanlarıdır. Moleküllerin lizozom içinde oluşmasını sağlayan durumlar -MPS2 dahil- lizozomal depo rahatsızlığı olarak adlandırılır. GAGların birikimi lizozomların boyutunun artmasına neden olur ve bu yüzden bu hastalıkta doku ve organlarda büyüme gözlenir. Araştırmacılar ayrıca GAGların lizozom içindeki diğer proteinlerin fonksiyonunu engelleyebileceğini ve hücre içinde moleküllerin haraketini bozabileceğini düşünüyor.
Kalıtım Paterni
Bu hastalık X kromozomuna bağlı çekinik karakterle kalıtılır. Erkeklerde (yalnızca bir tane X kromozomu bulunur) hastalığın ortaya çıkması için her hücrede bu mutant genden bulunması yeterlidir. Kadınlarda (iki tane X kromozomu bulunur) ise her iki genin de muutasyona uğramış olması gerekir. Bundan dolayı bu resesif hastalık erkeklerde kadınlara göre daha sık rastlanır.
Risk Faktörler
Hunter sendromu gelişimi için iki büyük risk faktörü vardır:
- Aile geçmişi: MPS2 kusurlu bir kromozom tarafından meydana getirilir. Bir çocuğun bu rahatsızlığa sahip olması için bu kromozomu ebeveynlerinden alması gerekir. Dolayısıyla hasta erkek çocuklarda anne birey taşıyıcıdır.
- Cinsiyet: Hunter sendromu neredeyse tamamen erkek bireyler ortaya çıkar. Kadınlarda bu ihtimal çok düşüktür. Çünkü eğer bir tane bozuk gen olsa bile diğer normal gen fonksiyonların bozulmasına izin vermez.
Tedavi
Enzim Replasman Tedavisi (ERT)
Tedavide vücuda damar yoluyla eksik olan enzim enjekte edilir. ERT hastalıkları tamamen tedavi etmez ancak hastalığın ilerleyişini yavaşlatır.
Kaynaklar