Akromezomelik Displazi
Acromesomelic Dysplasia
Genel Bilgi:
Acromesomelic dysplasia (akromesomelik displazi), kısa kol ve bacak cüceliği olarak bilinen bir tür kısa boyluluğa yol açan oldukça nadir bir kalıtsal ve ilerleyici iskelet hastalığıdır. Bu hastalık, acromelia (el ve ayak kemiklerinin kısalığı) ve mesomelia (ön kol ve alt bacak kemiklerinin, üst uzuvlara oranla daha kısa olması) ile karakterize edilir. Böylece, hasta olan bireylerin kısa boyluluğu, oldukça kısa ön kol ve alt bacak kemiğinin anormal kısalığıyla sonuçlanır. Çok kısa eller, parmaklar, ayaklar ve ayak parmakları karakteristiktir. Bu belirtiler, ilk birkaç senede belirgindir.
Genetik Değişiklikler/Etken Faktörler:
Acromesomelic dysplasianın (AMD) bilindik 5 tipi vardır. Her biri oldukça nadirdir ve Osebold-Remondini tipi hariç her biri otozomal resesif genetik olarak kalıtılmaktadır. Maroteaux tipi, kromozom 9’da 9p13-12 gen lokusunda tespit edilmiştir. Grebe tipi AMD ve Du Pan sendromu, kromozom 20, gen lokusu 20q11.2’de tespit edilmiştir. Genital anormalliğe sebep olan AMD, 4q23-24’te haritalanır. Osebold-Remondini tipi genetik olarak daha haritalanmamıştır. Genetik çalışmaların gösterdiğine göre, kromozom 9p13-12’daki (AMD Maroteaux tipi) mutasyon, kemik gelişimini etkileyen protein (NPR-B) kodlayan gende meydana gelmektedir. Bu protein, C-tipi natriüretik peptid hormonu için bir reseptördür ve bu hormon kemiklerin büyümesi için çok önemlidir. Kromozom 20q11.2’deki (Grebe tipi AMD) gen, factor-5’in (GDF5) gelişimini sağlayan proteini kodlar. Kromozom 4q23-24’teki gen, kemik morfogenetik protein reseptörü olan BMPR1B proteini kodlar. Bu GDF5 için reseptördür.
Belirti ve Semptomlar:
Acromesomelic dysplasia (AMD) bazı uzun kemiklerin büyümesini engeller. İlk yıllarda, önkol ve alt bacakta normal olmayan kısalığa ve kısa boyluluğa (cücelik) yol açar. Kıkırdak ve kemiğin anormal gelişimi diğer kemikleri özellikle eller ve ayaktakileri de etkiler. Bu hastalığa sahip çocukların doğum kiloları genelde normaldir. Çoğu durumda, normalden kısa geniş eller ve ayaklara sahip olmanın yanı sıra, etkilenen bebekler genellikle doğumda belirgin olan karakteristik yüz anormallikleri vardır. Bunlara örnek olarak geniş kafa yapısı, belirgin alın, kafanın arka yapısının belirginliği, yüzün orta kısmının basık olması ve anormal bir şekilde küçük burun verilebilir. İlk yıllarda; önkollar, alt bacaklar, eller ve ayaklar vücudun geri kalanına göre büyümez ve kısa boyluluk (statür) belirginleşmeye başlar. Etkilenen bireyler, kollarını avuç içleri aşağı veya yukarı bakacak şekilde döndürebilmeleri ve tamamen uzatabilmeleri mümkün olmayabilir. Bazılarında ilerleyen dejenerasyon, aşırı hassasiyet, sertlik ve eklem ağrısı yaşanabilir. Doğumda eller ve ayaklar olağandışı bir şekilde kısa ve geniş görünür. 2.yaşta, el ve ayak parmakları kısa ve kalın; eller ve ayaklar kısa, geniş ve kare; ayaklar normalin dışında düz görünmeye başlar. Ayak ve el tırnakları da anormal bir şekilde kısa ve geniş olabilir. Erken çocuklukta; parmaklarda fazladan, gevşek bir deri gelişebilir. Omurga kemiklerinde anormallik ve anormal eğrilik görülmeye başlanabilir. Çok nadir, ergenlik çağı gecikebilir ve korneada bulanıklık görünebilir.
Genetik Görülme Sıklığı:
2005 yılı itibariyle, 10 kişi Hunter-Thompson tipi ADM ve yaklaşık 40-50 kişi Maroteaux tipi ADM kayıtlara geçmiştir. Grebe tipi ADM sayısı bilinmiyor ama bu tür neredeyse sadece Brezilya’da yaşayan kişiler için sınırlı olduğuna inanılıyor.
Kalıtım Paterni/Deseni:
Acromesomelic Dysplasia, otozomal resesif olarak kalıtılmaktadır.
Teşhis Yöntemleri ve Tedaviler:
Çoğu hastada, acromesomelic displazi tam bir klinik değerlendirme, hastanın geçmişinin ayrıntıları, karakteristik bulguların belirlenmesi ve gelişmiş görüntüleme teknikleri ile birkaç yıl içinde tespit edilir. Eller ve ayaklar, doğumda kısa ve geniş olsa bile diğer belirleyici olan ve gelişen anormalliklerle belirti ve semptomlar erken çocukluğa kadar fark edilmez. Özel X-ray çalışmaları, anormal gelişimi ve bazı uzun kemiklerin gövdelerinin büyüyen ucuyla buluştuğu bölgelerin erken füzyonunu ve kemikteki anormallikleri teyit edebilir. Ortopedist ve fizyoterapistlerin birlikte çalışmaları, omurga anormallikleri ve acromesomelic dysplasianın sebep olduğu diğer anormallikleri daha aza indirmek için önemlidir.
Hastalıkla İlişkili Genler:
Maroteaux tipi, kromozom 9’da 9p13-12 gen lokusunda tespit edilmiştir. Grebe tipi AMD ve Du Pan sendromu, kromozom 20, gen lokusu 20q11.2’de tespit edilmiştir. Genital anormalliğe sebep olan AMD, 4q23-24’te haritalanır. Kromozom 9p13-12’daki (AMD Maroteaux tipi) mutasyon, kemik gelişimini etkileyen protein (NPR-B) kodlayan gende meydana gelmektedir. Bu protein, C-tipi natriüretik peptid hormonu için bir reseptördür ve bu hormon kemiklerin büyümesi için çok önemlidir. Kromozom 20q11.2’deki (Grebe tipi AMD) gen, factor-5’in (GDF5) gelişimini sağlayan proteini kodlar. Kromozom 4q23-24’teki gen, kemik morfogenetik protein reseptörü olan BMPR1B proteini kodlar. Bu GDF5 için reseptördür.
Hastalığın Diğer İsimleri: acromesomelic dwarfism
Kaynaklar: