3-metilkrotonil-CoA karboksilaz eksikliği (3-MCC eksikliği)
Genel Bilgi:
3-metilkrotonil-CoA karboksilaz eksikliği (3-MCC eksikliği), vücudun aminoasidi olan lösini parçalayamadığı durumda oluşan kalıtsal bir vakadır. 3-MMC yetersizliği olan bazı çocukların bebeklik veya erken çocukluk döneminde belirtiler ve semptomlar görülmeye başlanabilir, fakat daha yeni çalışmalar, yeni doğan taraması ile tespit edilen birçok hasta bebeğin, vakanın semptomlarını göstermediğini vurgulamakta. 3-MMC yetersizliği, hasta kişilerin kötü iştah, enerji eksikliği, sinirlilik, halsizlik, bulantı ve / veya kusma yaşadığı “metabolik kriz” olaylarıyla ilişkilendirilebilir. Metabolik krizler tedavi edilmezse vaka, gelişimsel gecikmeye, nöbetlere, komaya ve hatta ölüme neden olabilir. 3-MCC eksikliğine, MCCC1 veya MCCC2 genindeki değişiklikler (mutasyonlar) neden olur ve otozomal resesif şeklinde kalıtsaldır. Tedavi düşük bir lösin diyeti ve uygun takviyeler içerebilir.
Genetik Değişiklikler/Etken Faktörler:
MCCC1 veya MCCC2 genindeki mutasyonlar, 3-MCC eksikliğine neden olabilir. Bu iki gen, 3-metilkrotonil-koenzim A karboksilaz (3-MCC) olarak adlandırılan bir enzimin farklı parçalarının (alt birimlerin) oluşması için talimatlar sağlar. Bu enzim beslenmeden elde edilen proteinlerin parçalanmasında kritik bir rol oynamaktadır. Özellikle 3-MCC, birçok proteinin parçası olan aminoasit lösin işlemedeki dördüncü adımdan sorumludur.
MCCC1 veya MCCC2 genindeki mutasyonlar, 3-MCC’nin aktivitesini azaltıp ya da yok ederek vücudun lösini uygun şekilde işlemesini önler. Sonuç olarak, lösin işleminin toksik yan ürünleri beyne zarar verebilecek zararlı seviyelere kadar yükselir. Bu hasar 3-MCC eksikliğinin belirti ve semptomlarının temelini oluşturur.
Belirti ve Semptomlar:
| Tıbbi terimler | Diğer isimler | Daha fazlası:
HPO ID |
| İnsanların %80 – 99’u şu belirtilere sahiptir: | ||
| Lösin metabolizması anormalliği | 0004357 | |
| Hipoglisemi | Düşük kan şekeri | 0001943 |
| Hipotoni | Düşük veya zayıf kas elastikiyeti | 0001252 |
| Organik asidüri | 0001992 | |
| İnsanların %30 -%79’u şu belirtilere sahiptir: | ||
| Hareket anormalliği | Hareket bozukluğu
Sıradışı hareket |
0100022 |
| Bebeklik döneminde gelişememe | Bebeklik döneminde kilo alamama | 0001531 |
| Hiperammonemi | Kanda yüksek amonyak seviyesi | 0001987 |
| İnsanların %5 -%29’u şu belirtilere sahiptir: | ||
| Serebral damar sisteminin anormalliği | Beyin kan damarlarının anormalliği | 0100659 |
| Solunum yetmezliği | Solunum bozukluğu | 0002093 |
| Spastisite | İstemsiz kas sertliği, kasılma veya spazm | 0001257 |
Genetik Görülme Sıklığı:
Avrupa’da doğum prevalansının 1/50,000 – 1/30,000 seviyesinde olduğu tahmin edilmektedir. Tandem kütle spektrometrisine dayanan yeni doğan tarama programlarının başlatılması, bu hastalığın sıklığını ortaya çıkarmış ve bazı topluluklarda en yaygın organik asitüri olduğu görülmüştür.
Kalıtım Paterni/Deseni:
3-MCC, her hücrede genin her iki kopyasının mutasyonlara sahip olması, otozomal resesif paternde kalıtılması demektir. Otozomal resesif hastalığı olan bir bireyin ebeveynlerinin her biri mutasyona uğramış genin bir kopyasını taşır, ancak ebeveynler genellikle durumun belirti ve semptomlarını göstermezler.
Teşhis Yöntemleri ve Tedaviler:
Tandem kütle spektrometrisi kullanılarak yapılan yeni doğan taraması, kan lekelerinde C5-hidroksi asilkarnitin yükselmesi olduğunu göstermektedir. İdrar organik asit analizi, 3-hidroksi izovalerik asit ve 3-metilkrotonilglisin seviyesini gösterir. Karnitin serum seviyeleri azaltılabilir. Lenfosit ve fibroblast tahlilleri düşük veya sıfır 3-MCC aktivitesi gösterirken diğer karboksilaz enzimleri normal aktiviteye sahiptir. Akut metabolik kriz sırasındaki laboratuvar bulguları arasında metabolik asidoz, hipoglisemi ve bazı durumlarda hafif hiperamonemi bulunmaktadır. Allellere neden olan iki hastalığı tanımlayan moleküler genetik testler tanıyı doğrular. Yeni doğan tarama programları ABD’de ve bazı Avrupa ülkelerinde mevcuttur.
Erken tanı, 3-MCC’nin uygun şekilde kontrol edilmesinde ve ciddi metabolik kriz riskinin azaltılmasında yardımcı olabilir. Asemptomatik bireylerde tedavi genellikle gerekli değildir. Bazı hastalarda oral L-karnitin takviyesi gerekebilir. Lösin ile sınırlı bir diyet genellikle garanti edilmez. Serbest karnitin düzeylerinin düzenli olarak izlenmesi gibi oruç tutmaktan ve rahatsızlık yaratabilecek durumlardan kaçınılması tavsiye edilir (özellikle bebeklerde ve küçük çocuklarda). Akut hastalık sırasında acil bir rejim (IV glikoz ve asidozun düzeltilmesi) önerilmektedir.
Hastalıkla İlişkili Genler:
MCCC1 veya MCCC2 genlerinde mutasyonlar.
Hastalığın Diğer İsimleri:
3MCC; 3-MCC eksikliği; 3-methylcrotonylglycinuria; İzole 3-metilkrotonil-CoA karboksilaz eksikliği; MM eksikliği; MCCD
Kaynakça:
Genel Bilgi, Belirti ve Semptomlar, Hastalığın Diğer İsimleri;
https://rarediseases.info.nih.gov/diseases/10954/3-methylcrotonyl-coa-carboxylase-deficiency
Genetik Görülme Sıklığı, Teşhis Yöntemleri ve Tedaviler;
Genetik Değişiklikler/Etken Faktörler, Kalıtım Paterni/Deseni;
https://ghr.nlm.nih.gov/condition/3-methylcrotonyl-coa-carboxylase-deficiency#