KALITSAL ÇOKLU İYİ HUYLU KEMİK TÜMÖRÜ HASTALIĞI HEREDITARY MULTIPLE OSTEOCHONDROMAS

TANIM

Kalıtsal çoklu iyi huylu kemik tümörü hastalığı, ekzostoz olarak adlandırılan iyi huylu (kanser yapmayan) kemik tümörü gelişmesi anlamına gelir. Ekzostozların yerleştiği kemik ve bu kemiklerin sayıları değişkenlik göstermektedir. Ekzostozlar doğuştan değildir , hastaların %96’sında 12 yaşlarında ekzostoz oluşumu görülmektedir. Ekzostozlar genellikle uzun kemik uçlarında ve kalça, kürek kemiği gibi yassı kemiklerde oluşmaktadır.

Ekzostozlar kemik gelişimini bozabilir; el, kol ve bacaklarda rahatsızlıklara ve bunun sonucu olarak  kısa boyluluğa sebebiyet verebilir. Kemikte gelişen bu gibi problemler genelde uzuvları eşit etkilemez ve sonuç olarak bireylerin sağ ve sol uzuvları birbiriyle eşit boyda olmaz. Ön kol veya ayak bileğinin eğilmesine ve kalça displazisine (kemiklerde anormal oluşumlar) sebep olan ekzostozlar yürümede güçlüklere ve genel rahatsızlıklara yol açabilirler. Ağrı ve sınırlı eklem hareketleriyle sonuçlanabileceği gibi sinirlerde, kan damarlarında, omuriliklerde ve etraflarındaki dokularda baskıya da sebep olabilirler. Genelde iyi huylu olmakla beraber bazı vakalarda tümörlerin kötü huylu (kanser yapıcı) olduğu görülmüştür. Araştırmacılar, iyi huylu kemik tümörü hastalarının hayatları boyunca 1/20 ile 1/200 arasında değişen oranlarda kanserli ekzostoz oluşturma riskine sahip olduklarını tahmin etmektedirler.

 

SIKLIĞI

İyi huylu kemik tümörü hastalığının 50000 bireyde 1 görüldüğü tahmin ediliyor. Hastalık, bazı izole edilmiş toplumlarda daha sık görülüyor. Örneğin; Guam Mariana adalarında yaşayan Kamorro halkında her  1000 kişide 1, Kanada Manitoba’da yaşayan Ojibway Hint halkında her 77 kişide 1 görülmektedir.

 

GENETİK DEĞİŞİMLER

Hastalığa EXT1 ve EXT2 genlerindeki mutasyon sebep olur. Bu genler exostosin-1 ve exostosin-2 proteinlerinin üretimini yönlendirir. Bu iki exostosin proteini birbiriyle bağlanır ve golgi aygıtında yerleşik bir kompleks oluştururlar. Golgi aygıtı, hücrede yeni üretilmiş enzim ve proteinleri modifiye eden hücre yapısıdır. Golgi aygıtı ve exostosin-1-exostosin-2-kompleksi, heparin sülfat denen proteini modifiye ederler.

Exostosin-1 veya exostosin-2’de mutasyon oluştuğu zaman heparin sülfat doğru şekilde üretilemez ve işlevini yitirir. Heparin sülfat birçok metabolik olayda görevli olmasına rağmen bu protein eksikliğinin ekzostoz oluşumuna nasıl yol açtığı  tam olarak açıklanabilmiş değildir.

Hastalık eğer EXT1 geni mutasyonuyla oluşursa kalıtsal çoklu iyi huylu kemik tümörü tip 1 olarak adlandırılırken, EXT2 geni mutasyonuyla oluşursa kalıtsal çoklu iyi huylu kemik tümörü tip 2 adını alır. Hastalık tip1 ve tip2’nin ikisini de içerirken, tüm vakaların %55 – %75’inin sebebi EXT1 geni mutasyonudur. Bununla birlikte tip 1 hastalarında semptomların şiddeti de daha fazladır.

Araştırmacılar, hastaların yaklaşık %15’inin EXT1 veya EXT2 genlerinde herhangi bir mutasyon olmadığını tahmin etmektedirler. Bu bireylerde neden ekzostoz oluştuğu bilinmemektedir.

 

KALITIM ŞEKLİ

Kalıtsal çoklu iyi huylu kemik tümörü hastalığı otozomal baskın genlerle aktarılmaktadır. Bu da herbir hücredeki yalnızca 1 değişmiş gen kopyasının hastalığın oluşumu için  yeterli olduğu anlamına gelmektedir.