ARJİNİNEMİ

Genel Bilgi, Genetik Değişiklikler/Etken Faktörler

Arjininemi, arjinaz enzimi eksikliği sebebiyle üre döngüsünün gerçekleşmesini engelleyen genetik bir hastalıktır. Kromozom 6q23 üzerinde arjinaz enzimini kodlayan ARG1 geninde bulunan homozigot ya da çifte heterozigot mutasyon sebebiyle olur. Homozigot çekinik olarak bir sonraki nesile aktarılabilir. [1] Üre döngüsü vücudun metabolizmal aktivitesi sonucu üretilen azotun vücuttan atılması için gerekli olan bir döngüdür. Üre döngüsünün son enzimi olan arjinaz I arjinini, üre ve ornitine dönüştürür. [2] Bu enzimin düzgün çalışmaması sonucu kanda arjinin ve amonyak birikmesi olur. Genelde doğumda ve erken çocukluk döneminde semptomlar görülmez. 1 yaş ve 3 yaş arası tedavi edilmeyen bireylerde spastisite, bilişsel gelişimde bozukluk gelişir. Tedavi edilmemesi durumunda arjinaz enzimi eksikliğinde ciddi semptomlar görülür. [4]

Belirti ve Semptomlar

Arjininemi hastalığı bulunan bireylerde aşağıdaki belirti ve semptomlar görülebilir.

Anoreksi
Kusma
Zeka geriliği
Büyüme geriliği
Hiperamonemi
Hiperarjininemi
Spastik parapleji
Letarji
Nöbet
Atetoz
Bağırsak ve mesane kontrolü kaybı
Mikrosefali
Kortikal atrofi
Denge ve koordinasyon eksikliği

Genetik Görülme Sıklığı

1.100.000’de 1 ile 350.000’de 1 arasında görülme ihtimali olduğu tahmin edilmektedir.[4]

Kalıtım Paterni/Deseni:

6. kromozomda otozomal çekinik olarak aktarılır. Çerçeve kayması veya silinme mutasyonu sonucu oluşur. Otozomal çekinik olduğu için bireylerin %25 hasta, %50 taşıyıcı ve %25 ne hasta ne taşıyıcı olma ihtimali vardır. [4]

Teşhis Yöntemleri ve Tedaviler

Yeni doğmuş bebeklerde yapılan yeni doğan taramasında bu hastalığı fark etmek zordur. 1 yaşından sonra fark edilmeye başlanır. Plazmadaki arjinin seviyesinin normali 3-4 katına çıkması bu hastalığın olabileceğine dair işarettir. Kesin tanı moleküler genetik testler ile biallelik ARG1 patojenik varynatının testpiti veya kırmızı kan hücrelerinde arjinaz enzimi aktivetisinin olmaması ile konur. Üriner orotik asit konsantrasyonu bu bireylerde yüksek olabilir ama teşhis konması için birincil öncelikte değildir. [4] Çoğu üre döngüsü rahatsızlıklarına benzer bir tedavi yolu uygulanmaktadır. Bu hastalığa sahip olan bireylerde beslenme düzeninde değişiklik yapılarak dışarıdan protein alımının kısıtlanması ve temel amino asit ile desteklenip düşük proteinli beslenme ile tedavi edilebilir. Aynı zamanda intravenöz glukoz infüzyonu ile tedavi edilebilir. Akut durumlarda (koma ya da ensefalopatik) sodium benzoat ve/veya sodium fenilbütirat/fenilasetat kandaki amonyak seviyesini düşürmek için kullanılır. Nitrojen tutucu ilaçlar kullanılır.[3][5] Tedavilerden yanıt alınamadığında karaciğer naklide yapılabilmektedir. Valporik asitin bu hastalar üzerinde kullanılması önerilmemektedir. Kandaki arjinin seviyesinin kontrol edilmesi ve metabolik dengesinin takibi gerekmektedir. Eğer aile öyküsünde bu hastalığa sahip insanlar varsa yapılacak moleküler genetik testler ve plazma kantitatif aminoasit analizleri hastalığın erken teşhis ve tedavisinde çok önemli yer tutmaktadır.[4]

Hastalıkla İlişkili Genler

6p23’de bulunan arjinaz-1(ARG1) geninde bulunan homozigot ya da çifte heterozigot mutasyon sebebiyle olur. Çerçeve kayması, silinme ya da çoğalma mutasyonu ile oluşur. [1]

Hastalığın Diğer İsimleri

Arjininemi, arjinaz eksikliği, hiperarjininemi ve ARG1 eksikliği olarak da biliniyor.

Referans

[1] Cai, X., Yu, D., Xie, Y., & Zhou, H. (2018). Argininemia as a cause of severe chronic stunting and partial growth hormone deficiency (PGHD). Medicine, 97(7), e9880.doi:10.1097/md.0000000000009880

[2] Crombez E. A., Cederbaum S. D, (2004), Hyperargininemia due to liver arginase deficiency, doi:10.1016/j.ymgme.2004.11.004

[3] Fernando D. Testai., Philip B. Gorelick, (2010), Inherited Metabolic Disorders and Stroke Part 2: Homocystinuria, Organic Acidurias, and Urea Cycle Disorders Arch Neurol. 2010;67(2):148-153

[4]Derek Wong, MD, Stephen Cederbaum, MD, and Eric A Crombez, MD. Arginase Deficiency. GeneReviews. August 2014; http://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK1159/.

[5] Qureshi, I. A., Letarte, J., Ouellet, R., Batshaw, M. L., Brusilow, S. Treatment of hyperargininemia with sodium benzoate and arginine-restricted diet. J. Pediat. 104: 473-476, 1984.

[6] https://www.omim.org/entry/207800#15

[7] https://rarediseases.info.nih.gov/diseases/5840/arginase-deficiency