SOTOS SENDROMU
Genel bilgi
Sotos sendromu 1964 yılında tanımlanmış; doğumdan önce ve sonra aşırı büyüme, geniş ve uzun(dolikosefal) bir baş, ayırt edici yüz şekli ve ilerlemeyen nörolojik rahatsızlık zihinsel engel ile karakterize edilen genetik bir hastalıktır. Hastaların %70-80’inde ilerlemiş kemik yaşı görülür.
Hasta olan bebek ve çocuklar hızlı büyüme eğilimindedirler, onlar yaşıtlarından belirgin şekilde daha uzun olurlar ve büyük bir başa sahiptirler. Diğer belirti ve semptomlar zihin geriliği, davranışsal problemler olabilir.
Genetik Değişiklikler/Etken Faktörler
Vakaların %95’i meydana gelen yeni bir mutasyon sonucudur ve bu mutasyonlar kendiliğinden gerçekleşmiştir.
Sotos sendromu genellikle NSD1 geninde meydana gelen mutasyondan kaynaklanır ve otozomal dominant kalıtım gösterir. Hastaların %90’ında NSD1 geninde mutasyon meydana gelmiştir(Sotos sendromu 1). Birkaç yıl önce 5 hastada NFIX geninde meydana gelen mutasyonun sotos sendromuna neden olduğu görüldü (Sotos sendromu 2). 2015 yılında ise APC2 geninde meydana gelen işlev kaybı mutasyonuyla sotos sendromunun zihin geriliği, anormal beyin yapısı, tipik yüz özelliklerini içeren bazı nöral özelliklerine sahip iki kardeş rapor edildi. Ancak kemik veya kalp anormalileri gibi özellikleri yoktu (Sotos sendromu 3).
Belirti ve Semptomlar
İnsanlar aşağıda verilen semptomlara sahip olabilirler. Çoğu hastalıkta olduğu üzere, semptomlar insandan insana değişir.
Bu semptomlar %80-99 hastada görülmektedir: ilerlemiş kemik yaşı, yassı burun, palpebral çatlaklar, global gelişim geriliği, frontal çıkıntı, ,geniş alın, geniş damak, hipertelorizm, zihinsel engel, makrosefali, makroti (geniş kulaklar), mandibular prognatia, muskular hipotoni(güçsüz kaslar), uzun boy.
Genetik Görülme Sıklığı
1-9/100.000
Kalıtım Paterni/Deseni
Sotos sendromu taşıyan hastaların %95’inin ailesinde bu hastalık gözlenmiyor. Çoğu vaka, NSD1 geninde meydana gelen yeni mutasyonun sonucudur.
Bazı ailelerde bir veya daha fazla insanda bu hastalık tanımlanmıştır. Bu vakalar araştırmacılara sotos sendromunun otozomal dominant kalıtım gösterdiğini belirlemede yardımcı olmuştur. Otozomal dominant kalıtım, her hücrede bulunan hastalıkla ilişkili genin bir kopyasının bu hastalığın görülmesinde yeterli olacağı anlamına gelir.
Teşhis Yöntemleri ve Tedaviler
Genetik veya nadir hastalıkların teşhisini yapmak genellikle uğraştırıcıdır. Sağlık çalışanları teşhisi koymak için genelde kişinin medikal hikayesine, semptomlarına, fiziksel testlerine ve laboratuvar test sonuçlarına bakar. Bu hastalık için biyokimyasal bir biyomarkır bulunmamaktadır. Teşhis FISH ile DNA’daki mikrodelesyonların analiziyle yapılabilir veya basit bir metot olan 5q35 mikrodelesyonlarını belirleyen MLPA ile de yapılabilir. Genom dizilenmesiyle DNA analizi spesifik NSD1 geni mutasyonlarını belirleyebilir. Eğer mutasyon bu gende değilse NFIX ve APC2 genleri için genetik testler yapılır.
Sotos sendromunun tedavisi direkt olarak her bir bireyde görülen spesifik sendromlara yöneliktir. Tedavi uzmanlardan oluşan bir takımın koordineli çalışmasını gerektirir. Pediatristler, pediatrik endokrinologlar, genetikçiler, nörologlar, cerrahlar, konuşma patologları, iskelet rahatsızlıklarının teşhis ve tedavisinde uzman kişiler,göz hastalıklarının teşhis ve tedavisinde uzman doktorlar, fizik tedavi uzmanları ve diğer sağlık çalışanlarının hasta çocukların tedavisi için sistematik ve kapsamlı bir plana ihtiyaçları olabilir.
Sotos sendromuna sahip çocuklar her iki yılda bir testten geçirilmelidir.
Hastalıkla İlişkili Genler
NSD1 (nüclear receptor-binding SET domain protein 1) , NFIX (nuclear factor I, X type) , APC2 (adenomatous polyposis coli 2).
Hastalığın Diğer İsimleri
- Sotos sendromu
- Sotos dizisi
- Kromozom 5q35 delesyonu sendromu
- Serebral jigantizm
Kaynaklar
https://www.orpha.net/consor/cgi-bin/OC_Exp.php?lng=EN&Expert=821
https://www.omim.org/entry/117550
https://rarediseases.org/rare-diseases/sotos-syndrome/
https://rarediseases.info.nih.gov/diseases/10091/sotos-syndrome
https://ghr.nlm.nih.gov/condition/sotos-syndrome#inheritance